سال دهم هجرت که مسلمانان همراه پيامبر اکرم(ص) مراسم حج را به پايان رساندند و آن سال، بعدا «حجة الوداع‏» نام گرفت، پيامبر اکرم(ص) عازم مدينه گرديد. فرمان حرکت صادر شد. هنگامى که کاروان به سرزمين «رابغ‏» در سه ميلى جحفه که ميقات حجاج است، رسيد امين وحى در مکانى به نام «غديرخم‏» فرود آمد. آيه:«يا ايها الرسول بلغ ما انزل اليک من ربک و ان لم تفعل فما بلغت رسالته والله يعصمک من الناس‏».نازل شد

که اى پيامبر، آنچه از طرف خدا فرستاده شده، به مردم ابلاغ کن. اگر اين کار را نکنى، رسالت‏خود را تکميل نکرده‏اى و خداوند تو را از گزند مردم حفظ خواهد کرد. سوره مائده، آيه دستور توقف در آن مکان صادر شد. همه مردم ايستادند. وقت ظهر هوا، بشدت گرم بود. پيامبر اکرم(ص) نماز ظهر را با جماعت‏خواند سپس در حالى که مردم دور او را گرفته بودند، بر روى نقطه بلندى که از جهاز شتران برپا شد، قرار گرفت و با صداى رسا خطبه خواند و سپس فرمود: «مردم نزديک است من دعوت حق را لبيک گويم و از ميان شما بروم من مسؤولم و شما هم مسؤوليد».

سپس مطالبى گرانبها بيان کرد و فرمود: «من دو چيز نفيس در ميان شما به امانت گذاردم، يکى کتاب خدا و ديگرى عترت و اهل بيت من، اين دو هرگز از هم جدا نشوند. مردم بر قرآن و عترت من پيشى نگيريد و در عمل به آنها کوتاهى نورزيد که هلاک مى‏شويد».

در اين هنگام دست على(ع) را گرفت و او را بلند کرد و به همه مردم معرفى نمود، سپس فرمود: «سزاوارتر بر مؤمنان از خود آنان کيست؟ همگى گفتند: خدا و پيامبر او داناترند».
پيامبر اکرم(ص) فرمود: «خدا، مولاى من و من، مولاى مؤمنانم و من بر آنها از خودشان اولى و سزاوارترم‏».

بعد فرمود: « من کنت مولاه فهذا على مولاه‏اللهم وال من والاه و عاد من عاداه و… »
«اى مردم هرکس من مولاى اويم، على مولاى اوست، خداوندا کسانى را که على را دوست دارند، دوست بدار و کسانى که او را دشمن دارند، دشمن دار و…»

سپس فرشته وحى نازل شد و آيه «اليوم اکملت لکم دينکم…» را نازل فرمود و آن روز در تاريخ اسلام جاودانه و حماسه‏ساز شد.

آرى غدير، روز حماسه جاويد، روز ولايت، روز امامت، روز وصايت، روز اخوت، روز رشادت و شجاعت و شهامت و حفاظت و رضايت و صراحت‏شناخته شد. روز نعمت، روز شکرگزارى، روز پيام رسانى، روز تبريک و تهنيت، روز سرور و شادى و هديه فرستادن، روز عهد و پيمان و تجديد ميثاق، روز تکميل دين و بيان حق، روز راندن شيطان، روز معرفى راه و رهبر، روز آزمون، روز ياس دشمن و اميدوارى دوست و خلاصه روز اسلام و قرآن و عترت، روزى که پيروان واقعى مکتب حيات‏بخش اسلام آن را گرامى مى‏دارند و به همديگر تبريک مى‏گويند.
از احاديث بر مى‏آيد که ائمه: آن روز را جشن مى‏گرفتند و در آن روز مراسم ويژه‏اى داشتند، شبيه مراسمى که ما ايرانيان امروز در عيد نوروز داريم. از فياض بن محمد طوسى نقل شده: روز غدير به حضور امام هشتم(ع) رسيد. ديد گروهى از افراد ويژه در خدمت‏حضرت هستند که امام آنان را براى افطار در خانه‏اش نگهداشت و به منزل آنان غذا و لباس و کفش و انگشتر و هداياى ديگر فرستاد و آن روز وضع او و اطرافيان او کاملا عوض شده بود و فضائل آن روز را براى آنان يادآورى مى‏کرد. (بحار الانوار، 97: 112، ح 8. )

در حديث ديگرى است: روزى از روزهاى خلافت على(ع) جمعه و عيد غدير به يک روز افتاد. امام(ع) خطبه مفصلى خواند و فرمود: «اين مجمع اکنون به پايان مى‏رسد و شما همگى به خانه‏هايتان بر مى‏گرديد، برويد – خداى بر شما رحمت فرستد – و بر خانواده خود فراخ گيريد و به برادران خود نيکى کنيد.
خداوند را بر اين نعمت که شما را بخشيده است، سپاس گزاريد. متحد شويد تا خدا کمکتان کند. نيکويى کنيد تا خدا دوستيتان را پايدار کند. از نعمتهاى خداداد، يکديگر را هديه فرستيد.

خداوند در اين روز چندين برابر ديگر عيدها پاداش دهد.

اين گونه پاداش جز در اين روز (غدير) ديگر نخواهيد يافت. نيکويى‏کردن در اين روز مال را بسيار کند و عمر را زياد.

مهربانى کردن باعث رحمت‏خدا شود و مهربانى او. در اين روز به برادران و خاندان از مال خدا داده ببخشيد، هر اندازه که بتوانيد. همواره چهره خندان داريد. چون به يکديگر رسيديد، شادمانى کنيد، و خدا را بر نعمتهايش سپاس گوئيد. برويد و به آنان که اميدشان به شماست، نيکى بسيار کنيد در خورد و خوراک، خود و زيردستانتان يکسان باشيد. اين يکسانى و مساوات را تا جايى که توانايى داريد عملى سازيد، که پاداش يک درهم در اين روز، صد هزار درهم است و برکت به دست‏خداست.

روزه اين روز را نيز خداوند مستحب قرار داده است و در برابر آن پاداشى بس بزرگ نهاده. اگر کسى در اين روز، نياز برادران خود را برآورد – پيش از تمنا و درخواست – و با ميل و غبت‏خوبى کند، پاداش او چنان باشد که اين روز را روزه داشته است و شب آن را با عبادت به بامداد رسانيده. و هرکس در اين روز به روزه‏دارى افطارى دهد، چنان است که گويى دسته دسته مردم را افطارى داده است…

همين که به يکديگر رسيديد همراه سلام، مصافحه کنيد و نعمتى را که در اين روز نصيبتان شده است به يکديگر تبريک گوييد. بايد اين سخنان را آن که بود و شنيد به آن که نبود و نشنيد، برساند. بايد توانگران به سراغ مستمندان روند و قدرتمندان به دنبال ضعيفان، پيامبر(ص) مرا به اين چيزها امر کرده است‏».(ترجمه اين روايت تا اينجا از استاد محمدرضا حکيمى است که از حماسه غدير، ص 71 گرفته شده است.) بعد امام(ع) خطبه جمعه را خواند و نماز جمعه را نماز عيدش قرار داد، بعد با فرزند و شيعيانش به منزل امام حسين(ع) برگشت که غذا آماده کرده بودند و آن شيعيان نيازمند و بى‏نياز با هداياى او به طرف خانواده خود برگشتند. (بحار الانوار 97: 117.)
به اميد روزى که همه مسلمانان بويژه مردم مسلمان ايران روز عيد غدير را بزرگترين عيد خود قرار داده و اين روزه آنطور که بايسته و شايسته آن است، گرامى بدارند.

غدير در قرآن

اليوم اکملت لکم دينکم‏و اتممت عليکم نعمتى‏و رضيت لکم الاسلام دينا. مائده: 3.
امروز (روز غدير خم) دين شما را به حد کمال رساندم و نعمتم را بر شما تمام کردم و اسلام را بعنوان دين براى شما پسنديدم.

فصل اول

جايگاه عيد غدير در مکتب

1- عيد خلافت و ولايت
روى زياد بن محمد قال: دخلت على ابى عبد الله(ع) فقلت: للمسلمين عيد غير يوم الجمعة والفطر والاضحى؟ قال: نعم، اليوم الذى نصب فيه رسول‏الله(ص) اميرالمؤمنين(ع). مصباح المتهجد: 736.

زياد بن محمد گويد: بر امام صادق(ع) وارد شدم و گفتم: آيا مسلمانان عيدى غير از عيد قربان و عيد فطر و جمعه دارند؟ امام(ع) فرمود:
آرى، روزى که رسول خدا(ص) اميرمؤمنان(ع) را (به خلافت و ولايت) منصوب کرد.

2- برترين عيد امت
قال رسول الله(ص): يوم غدير خم افضل اعياد امتى و هو اليوم الذى امرنى الله تعالى ذکره فيه بنصب اخى على بن ابى طالب علما لامتى، يهتدون به من بعدى و هو اليوم الذى اکمل الله فيه الدين و اتم على امتى فيه النعمة و رضى لهم الاسلام دينا. امالى صدوق: 125، ح 8.
رسول خدا(ص) فرمود: روز غدير خم برترين عيدهاى امت من است و آن روزى است که خداوند بزرگ دستور داد; آن روز برادرم على بن ابى طالب را به عنوان پرچمدار (و فرمانده) امتم منصوب کنم، تا بعد از من مردم توسط او هدايت‏شوند، و آن روزى است که خداوند در آن روز دين را تکميل و نعمت را بر امت من تمام کرد و اسلام را به عنوان دين براى آنان پسنديد.

3- عيد بزرگ خدا
عن الصادق(ع) قال: هو عيد الله الاکبر،و ما بعث الله نبيا الا و تعيد فى هذا اليوم و عرف حرمته و اسمه فى السماء يوم العهد المعهود و فى الارض يوم الميثاق الماخوذ و الجمع المشهود. وسائل الشيعه، 5: 224، ح 1.
امام صادق(ع) فرمود: روز غدير خم عيد بزرگ خداست، خدا پيامبرى مبعوث نکرده، مگر اينکه اين روز را عيد گرفته و عظمت آن را شناخته و نام اين روز در آسمان، روز عهد و پيمان و در زمين، روز پيمان محکم و حضور همگانى است.

4- عيد ولايت
قيل لابى عبد الله(ع): للمؤمنين من الاعياد غير العيدين و الجمعة؟
قال: نعم لهم ما هو اعظم من هذا، يوم اقيم اميرالمؤمنين(ع) فعقد له رسول الله الولاية فى‏اعناق الرجال والنساء بغدير خم.
وسائل الشيعه، 7: 325، ح 5.
به امام صادق(ع) گفته شد: آيا مؤمنان غير از عيد فطر و قربان و جمعه عيد ديگرى دارند؟ فرمود: آرى، آنان عيد بزرگتر از اينها هم دارند و آن روزى است که اميرالمؤمنين(ع) در غدير خم بالا برده شد و رسول خدا مساله ولايت را بر گردن زنان و مردان قرار داد.

5- روز تجديد بيعت
عن عمار بن حريز قال دخلت على ابى عبد الله(ع) فى‏يوم الثامن عشر من ذى الحجة فوجدته صائما فقال لى: هذا يوم عظيم عظم الله حرمته على المؤمنين و اکمل لهم فيه الدين و تمم عليهم النعمة و جدد لهم ما اخذ عليهم من العهد والميثاق. مصباح المتهجد: 737.

عمار بن حريز گويد: روز هجدهم ماه ذيحجه خدمت امام صادق(ع) رسيدم و آن حضرت را روزه يافتم. امام به من فرمود: امروز، روز بزرگى است، خداوند به آن عظمت داده و آن روز دين مؤمنان را کامل ساخت و نعمت را بر آنان تمام نمود و عهد و پيمان قبلى را تجديد کرد.

6- عيد آسمانى
قال الرضا(ع): حدثنى ابى، عن ابيه(ع) قال: ان يوم الغدير فى السماءاشهر منه فى الارض. مصباح المتهجد: 737.

امام رضا(ع) فرمود: پدرم به نقل از پدرش (امام صادق(ع)) نقل کرد که فرمود: روز غدير در آسمان مشهورتر از زمين است.

7- عيد بى‏نظير
قال على (ع): ان هذا يوم عظيم الشان،فيه وقع الفرج، ورفعت الدرج و وضحت الحجج وهو يوم الايضاح والافصاح من المقام الصراح،ويوم کمال الدين و يوم العهد المعهود… بحارالانوار، 97: 116.
على(ع) فرمود: امروز (عيد غدير) روز بس بزرگى است. در اين روز گشايش رسيده و منزلت (کسانى که شايسته آن بودند) بلندى گرفت و برهان‏هاى خدا روشن شد و از مقام پاک با صراحت‏سخن گفته شد و امروز روز کامل شدن دين و روز عهد و پيمان است.

8- عيد پربرکت
عن الصادق(ع): والله لو عرف الناس فضل هذا اليوم بحقيقته لصافحتهم الملائکة فى کل يوم عشر مرات… وما اعطى الله لمن عرفه ما لايحصى بعدد. مصباح المتهجد: 738.

امام صادق(ع) فرمود: به خدا قسم اگر مردم فضيلت واقعى «روز غدير» را مى‏شناختند، فرشتگان روزى ده‏بار با آنان مصافحه مى‏کردند و بخششهاى خدابه‏کسى‏که‏آن روز را شناخته، قابل‏شمارش نيست.

9- عيد فروزان
قال ابو عبد الله(ع): … و يوم غدير بين الفطر والاضحى‏و يوم الجمعة کالقمر بين الکواکب. اقبال سيد بن طاووس: 466.

امام صادق(ع) فرمود: … روز غدير خم در ميان روزهاى عيد فطر و قربان و جمعه همانند ماه در ميان ستارگان است.

10- يکى‏از چهار عيد الهى
قال ابو عبد الله(ع): اذا کان يوم القيامة زفت اربعة ايام الى‏الله‏عز و جل کما تزف العروس الى خدرها: يوم الفطر و يوم الاضحى و يوم الجمعة‏و يوم غدير خم. اقبال سيد بن طاووس: 466.
امام صادق(ع) فرمود: هنگامى که روز قيامت برپا شود چهار روز بسرعت بسوى خدا مى‏شتابند همانطور که عروس به حجله‏اش بسرعت مى‏رود. آن روزها عبارتند از: روز عيد فطر و قربان و جمعه و روز غدير خم.

فصل دوم
شايسته‏ها و بايسته‏هاى غدير
11- روز پيام و ولايت

قال رسول الله(ص): يا معشر المسلمين ليبلغ الشاهد الغائب، اوصى من آمن بى و صدقنى بولاية على، الا ان ولاية على ولايتى و ولايتى ولاية ربى، عهدا عهده الى ربى و امرنى ان ابلغکموه. بحارالانوار 37: 141، ح 35.

رسول خدا(ص) (در روز غدير) فرمود: اى مسلمانان! حاضران به غايبان برسانند: کسى را که به من ايمان آورده و مرا تصديق کرده است، به ولايت على سفارش مى‏کنم، آگاه باشيد ولايت على، ولايت من است و ولايت من، ولايت‏خداى من است. اين عهد و پيمانى بود از طرف پروردگارم که فرمانم داد تا به شما برسانم.

12- روز اطعام
قال ابو عبد الله(ع): … و انه اليوم الذى اقام رسول الله(ص) عليا(ع) للناس علما و ابان فيه فضله و وصيه فصام شکرا لله عزوجل ذلک اليوم و انه ليوم صيام و اطعام و صلة الاخوان و فيه مرضاة الرحمن، و مرغمة الشيطان. وسائل الشيعه 7: 328، ضمن حديث 12.

امام صادق(ع) فرمود: عيد غدير، روزى است که رسول خدا(ص) على(ع) را بعنوان پرچمدار براى مردم برافراشت و فضيلت او را در اين روز آشکار کرد و جانشين خود را معرفى کرد، بعد بعنوان سپاسگزارى از خداى بزرگ آن روزه را روزه گرفت و آن روز، روز روزه‏دارى و عبادت و طعام دادن و به ديدار برادران دينى رفتن است. آنروز روز کسب خشنودى خداى مهربان و به خاک ماليدن بينى شيطان است.

13- روز هديه
عن امير المؤمنين(ع) قال: … اذا تلاقيتم فتصافحوا بالتسليم و تهابوا النعمة فى‏هذا اليوم، و ليبلغ الحاضر الغائب، والشاهد الباين، وليعد الغنى الفقير والقوى على الضعيف امرنى رسول‏الله(ص) بذلک. وسائل الشيعه 7: 327.
امير المؤمنين(ع) (در خطبه روز عيد غدير) فرمود: وقتى که به همديگر رسيديد همراه سلام، مصافحه کنيد، و در اين روز به يکديگر هديه بدهيد، اين سخنان را هر که بود و شنيد، به آن که نبود برساند، توانگر به سراغ مستمند برود، و قدرتمند به يارى ضعيف، پيامبر مرا به اين چيزها امر کرده است.

14- روز کفالت
عن امير المؤمنين(ع) قال: … فکيف بمن تکفل عددا من المؤمنين والمؤمنات وانا ضمينه على‏الله تعالى الامان من‏الکفر والفقر وسائل الشيعه 7: 327.
امير مؤمنان(ع) فرمود: … چگونه خواهد بود حال کسى که عهده‏دار هزينه زندگى تعدادى از مردان و زنان مؤمن (در روز غدير) باشد، در صورتى که من پيش خدا ضامنم که از کفر و تنگدستى در امان باشد.

15- روز سپاس و شادى
قال ابو عبد الله(ع): … هو يوم عبادة و صلوة و شکر لله و حمد له،و سرور لما من الله به عليکم من ولايتنا،و انى احب لکم ان تصوموه.
وسائل الشيعه 7: 328، ح 13.
امام صادق(ع) فرمود: عيد غدير، روز عبادت و نماز و سپاس و ستايش خداست و روز سرور و شادى است به خاطر ولايت ما خاندان که خدابر شما منت گذارد و من دوست دارم که شما آن روز را روزه بگيريد.

16- روز نيکوکارى
عن الصادق(ع): … و لدرهم فيه بالف درهم لاخوانک العارفين،فافضل على اخوانک فى هذا اليوم‏و سر فيه کل مؤمن و مؤمنة. مصباح المتهجد: 737.
از امام صادق(ع) نقل شده که فرمود: يک درهم به برادران با ايمان و معرفت، دادن در روز عيد غدير برابر هزار درهم است، بنابراين در اين روز به برادرانت انفاق کن و هر مرد و زن مؤمن را شاد گردان.

17- روز سرور و شادى
قال ابو عبد الله(ع): انه يوم عيد و فرح و سرورو يوم صوم شکرا لله تعالى. وسائل الشيعه 7: 326، ح 10.
امام صادق(ع) فرمود: عيد غدير، روز عيد و خوشى و شادى است و روز روزه‏دارى به عنوان سپاس نعمت الهى است.

18- روز تبريک و تهنيت
قال على(ع): عودوا رحمکم الله بعد انقضاء مجمعکم بالتوسعة على عيالکم، والبر باخوانکم والشکر لله عزوجل على ما منحکم، واجتمعوا يجمع الله شملکم، و تباروا يصل الله الفتکم، و تهانؤا نعمة الله کما هنا کم الله بالثواب فيه على اضعاف الاعياد قبله و بعده الا فى مثله… بحارالانوار 97: 117.
على(ع) فرمود: بعد از پايان گردهم آيى خود (در روز غدير) به خانه برگرديد، خدا بر شما رحمت فرستد. به خانواده خود گشايش و توسعه دهيد، به برادران خود نيکى کنيد، خداوند را بر اين نعمت که شما را بخشيده است، سپاس گزاريد، متحد شويد تا خدا به شما وحدت بخشد، نيکويى کنيد تا خدا دوستيتان را پايدار کند، به همديگر نعمت‏خدا را تبريک بگوئيد، همانطور که خداوند در اين روز با چندين برابر عيدهاى ديگر پاداش دادن به شما تبريک گفته، اين گونه پاداشها جز در روز عيد غدير نخواهد بود.

19- روز درود و برائت
روى الحسن بن راشد عن ابى عبد الله(ع) قال: قلت: جعلت فداک، للمسلمين عيد غيرالعيدين؟ قال: نعم، يا حسن! اعظمهما و اشرفهما، قال: قلت له: و اى يوم هو؟
قال: يوم نصب اميرالمؤمنين(ع) فيه علما للناس.
قلت له: جعلت فداک وما ينبغى لنا ان نصنع فيه؟
قال: تصومه يا حسن و تکثر الصلوة على محمد و آله فيه و تتبرا الى الله، ممن ظلمهم،فان الانبياء کانت تامر الاوصياء باليوم‏الذى کان يقام فيه الوصى ان يتخذ عيدا. مصباح المتهجد: 680.
حسن بن راشد گويد: به امام صادق(ع) گفتم: آيا مسلمانان بجز آن دو عيد، عيد ديگرى هم دارند؟ فرمود: بله، بزرگترين و بهترين عيد. گفتم: کدام روز است؟
فرمود: روزى که اميرمؤمنان بعنوان پرچمدار مردم منصوب شد.
گفتم: فدايت‏شوم در آن روز سزاوار است، چه کنيم؟ فرمود: روزه‏بگير و درود برمحمد و آل‏او بفرست و از ستمگران به آنان برائت بجوى، زيرا پيامبران به جانشينان دستور مى‏دادند که روزى را که جانشين انتخاب مى‏شود، عيد بگيرند.

20- عيد اوصياء
عن ابى عبد الله(ع) قال: … تذکرون الله عز ذکره فيه بالصيام والعبادة والذکر لمحمد و آل محمد، فان رسول الله(ص) اوصى اميرالمؤمنين ان يتخذ ذلک اليوم عيدا، و کذلک کانت الانبياء تفعل، کانوا يوصون اوصيائهم بذلک فيتخذونه عيدا. وسائل الشيعه 7: 327، ح 1.
امام صادق(ع) فرمود: در روز عيد غدير، خدا را با روزه و عبادت و ياد پيامبر و خاندان او يادآورى کنيد، زيرا رسول خدا به اميرالمؤمنين سفارش کرد که آن روز را عيد بگيرد، همينطور پيامبران هم به جانشينان خود سفارش مى‏کردند که آن روز را عيد بگيرند، آنان هم چنين مى‏کردند.

21- روز گشايش و درود
عن ابى عبد الله(ع) قال: والعمل فيه يعدل ثمانين شهرا، و ينبغى ان يکثر فيه ذکر الله عزوجل، والصلوة على النبى(ص) ، ويوسع الرجل فيه على عياله. وسائل الشيعه 7: 325، ح 6.

امام صادق(ع) فرمود: ارزش عمل در آن روز (عيد غدير) برابر با هشتاد ماه است، و شايسته است آن روز ذکر خدا و درود بر پيامبر(ص) زياد شود، و مرد، بر خانواده خود توسعه دهد.

22- روز ديدار رهبرى
عن مولانا ابى‏الحسن على بن محمد(ع) قال لابى اسحاق: و يوم الغدير فيه اقام النبى(ص) اخاه عليا علما للناس و اماما من بعده،[قال] قلت: صدقت جعلت فداک، لذلک قصدت، اشهد انک حجة الله على خلقه. وسائل الشيعه 7: 324، ح 3.

امام هادى(ع) به ابواسحاق فرمود: در روز غدير پيامبر اکرم(ص) برادرش على(ع) را بلند کرد و به عنوان پرچمدار (و فرمانده) مردم و پيشواى بعد از خودش معرفى کرد. ابواسحاق گفت: عرض کردم، فدايت‏شوم راست فرمودى. به خاطر همين به زيارت و ديدار شما آمدم، گواهى مى‏دهم که تو حجت‏خدا بر مردم هستى.

23- روز تکبير
عن على بن موسى الرضا(ع) : من زار فيه مؤمنا ادخل‏الله قبره سبعين نورا و وسع فى قبره و يزور قبره کل يوم سبعون الف ملک ويبشرونه بالجنة. اقبال الاعمال: 778.

امام رضا(ع) فرمود: کسى که در روز (غدير) مؤمنى را ديدار کند، خداوند هفتاد نور بر قبر او وارد مى کند و قبرش را توسعه مى‏دهد و هر روز هفتاد هزار فرشته قبر او را زيارت مى‏کنند و او را به بهشت بشارت مى‏دهند.

24- روز ديدار و نيکى
قال الصادق(ع): ينبغى لکم ان تتقربوا الى الله تعالى بالبر والصوم والصلوة و صلة الرحم و صلة الاخوان، فان الانبياء عليهم السلام کانوا اذا اقاموا اوصياءهم فعلوا ذلک و امروا به. مصباح المتهجد: 736.

امام صادق(ع) فرمود: شايسته است با نيکى کردن به ديگران و روزه و نماز و بجاآوردن صله رحم و ديدار برادران ايمانى به خدا نزديک شويد، زيرا پيامبران زمانى که جانشينان خود را نصب مى‏کردند، چنين مى‏کردند و به آن توصيه مى‏فرمودند.

25- نماز در مسجد غدير
عن ابى عبد الله(ع) قال: انه تستحب الصلوة فى مسجد الغديرلان النبى(ص) اقام فيه امير المؤمنين(ع)و هو موضع اظهرالله عزوجل فيه الحق. وسائل الشيعه 3: 549.
امام صادق(ع) فرمود: نماز خواندن در مسجد غدير مستحب است، چون پيامبر اکرم(ص) در آنجا اميرمؤمنان(ع) را معرفى و منصوب کرد. و آنجايى است که خداى بزرگ، حق را آشکار کرد.

26- نماز روز غدير
عن ابى عبد الله(ع) قال: و من صلى فيه رکعتين اى وقت‏شاء و افضله قرب الزوال و هى الساعة التى اقيم فيها اميرالمؤمنين(ع) بغدير خم علما للناس و… کان کمن حضر ذلک اليوم… وسائل الشيعه 5: 225، ح 2.

امام صادق(ع) فرمود: کسى که در روز عيد غدير هر ساعتى که خواست، دو رکعت نماز بخواند و بهتر اينست که نزديک ظهر باشد که آن ساعتى است که اميرالمؤمنين(ع) در آن ساعت در غدير خم به امامت منصوب شد، (هر که چنين کند) همانند کسى است که در آن روز حضور پيدا کرده است…

27- روزه غدير
قال الصادق(ع): صيام يوم غدير خم يعدل صيام عمر الدنيا لو عاش انسان ثم صام ما عمرت الدنيا لکان له ثواب ذلک. وسائل الشيعه 7: 324، ح 4.
امام صادق(ع) فرمود: روزه روز غدير خم با روزه تمام عمر جهان برابر است. يعنى اگر انسانى هميشه زنده باشد و همه عمر را روزه بگيرد، ثواب او به اندازه ثواب روزه عيد غدير است.

28- روز تبريک و تبسم
عن الرضا(ع) قال: … و هو يوم التهنئة يهنئ بعضکم بعضا،فاذا لقى المؤمن اخاه يقول: «الحمد لله الذى جعلنا من المتمسکين‏بولاية امير المؤمنين و الائمة(ع)» و هو يوم التبسم فى وجوه الناس‏من اهل الايمان… اقبال: 464.

امام رضا(ع) فرمود: عيد غدير روز تبريک و تهنيت است. هر يک به ديگرى تبريک بگويد، هر وقت مؤمنى برادرش را ملاقات کرد، چنين بگويد: «حمد و ستايش خدايى را که به ما توفيق چنگ زدن به ولايت اميرمؤمنان و پيشوايان عطا کرد» آرى عيد غدير روز لبخند زدن به چهره مردم با ايمان است…

فصل سوم
ولايت در غدير
29- پيامبر و ولايت على(ع)
عن ابى سعيد قال: لما کان يوم غدير خم امر رسول الله(ص) مناديا فنادى: الصلوة جامعة، فاخذ بيد على(ع) و قال: اللهم من کنت مولاه فعلى مولاه،اللهم وال من والاه، و عاد من عاداه. بحارالانوار 37: 112، ح 4.
ابو سعيد گويد: در روز غدير خم رسول خدا(ص) دستور داد: منادى ندا دهد که: براى نماز جمع شويد. بعد دست على(ع) را گرفت و بلند کرد و فرمود: خدايا کسى که من مولاى اويم پس على هم مولاى اوست، خدايا دوست بدار کسى را که على را دوست بدارد و دشمن بدار کسى را که با على دشمنى کند.

30- زندگى پيامبرگونه
قال رسول الله(ص): من يريد ان يحيى حياتى، و يموت مماتى،ويسکن جنة الخلد التى وعدنى ربى‏فليتول على ابن ابى طالب،(ع)فانه لن يخرجکم من هدى،ولن يدخلکم فى ضلالة. الغدير 10: 278.

رسول خدا(ص) فرمود: کسى که مى‏خواهد زندگى و مرگش همانند من باشد و در بهشت جاودانه‏اى که پروردگارم به من وعده کرده، ساکن شود، ولايت على بن ابى طالب(ع) را انتخاب کند، زيرا او هرگز شما را از راه هدايت بيرون نبرده، به گمراهى نمى‏کشاند.

31- پيامبر و امامت على(ع)
عن جابر بن عبد الله الانصارى قال: سمعت‏رسول الله(ص) يقول لعلى بن ابى طالب(ع): يا على! انت اخى و وصيى و وارثى‏وخليفتى على‏امتى فى‏حيوتى و بعد وفاتى‏محبک محبى و مبغضک مبغضى‏و عدوک عدوى. امالى صدوق: 124، ح 5.

جابربن عبد الله انصارى مى‏گويد: از رسول خدا(ص) شنيدم که به على بن ابى‏طالب(ع) فرمود: اى على، تو برادر و وصى و وارث و جانشين من در ميان امت من در زمان حيات و بعد از مرگ منى. دوستدار تو دوستدار من و دشمن و کينه‏توز تو دشمن من است.

32- پايه‏هاى اسلام
عن ابى جعفر(ع) قال: بنى الاسلام على خمس: الصلوة و الزکوة و الصوم و الحج و الولاية‏و لم يناد بشى‏ء ما نودى بالولاية يوم الغدير.
کافى 2، 21، ح 8.
امام باقر(ع) فرمود: اسلام بر پنج پايه استوار شده است: نماز، زکات، روزه، حج و ولايت و به هيچ چيز به اندازه آنچه در روز غدير به ولايت تاکيد شده، ندا نشده است.

33- ولايت جاودانه
عن ابى الحسن(ع) قال: ولاية على(ع) مکتوبة فى صحف جميع الانبياء ولن يبعث‏الله رسولا الا بنبوة محمد ووصية على(ع). سفينة البحار 2: 691.
امام کاظم(ع) فرمود: ولايت على(ع) در کتابهاى همه پيامبران ثبت‏شده است و هيچ پيامبرى مبعوث نشد، مگر با ميثاق نبوت محمد(ص) و امامت على(ع).

34- ولايت و توحيد
قال رسول الله(ص): ولاية على بن ابى طالب ولاية الله‏و حبه عبادة الله و اتباعه فريضة الله‏و اولياؤه اولياء الله و اعداؤه اعداء الله‏و حربه حرب الله و سلمه سلم الله عز و جل. امالى صدوق: 32.
رسول خدا(ص) فرمود: ولايت على بن ابيطالب(ع) ولايت‏خداست، دوست داشتن او عبادت خداست، پيروى کردن او واجب الهى است و دوستان او دوستان خدا و دشمنان او دشمنان خدايند، جنگ با او، جنگ با خدا و صلح با او، صلح با خداى متعال است.

35- روز ناله نوميدى شيطان
عن جعفر، عن ابيه(ص) قال: ان ابليس عدوالله رن اربع رنات: يوم لعن، و يوم اهبط الى الارض،و يوم بعث النبى(ص) و يوم الغدير.

قرب الاسناد: 10.
امام باقر(ع) از پدر بزرگوارش امام صادق(ع) نقل کرد که فرمود: شيطان دشمن خدا چهار بار ناله کرد: روزى که مورد لعن خدا واقع شد و روزى که به زمين هبوط کرد و روزى که پيامبر اکرم(ص) مبعوث شد و روز عيد غدير.

36- ولايت علوى دژ توحيد
عن النبى(ص): يقول الله تبارک و تعالى: ولاية على بن ابى طالب حصنى،فمن دخل حصنى امن من نارى. جامع الاخبار: 52، ح 7.

پيامبر اکرم(ص) فرمود: خداوند مى‏فرمايد: ولايت على بن ابيطالب دژ محکم من است، پس هر کس داخل قلعه من گردد، از آتش دوزخم محفوظ خواهد بود.

37- جانشين پيامبر
قال رسول الله(ص): يا على انا مدينة العلم و انت بابها و لن تؤتى المدينة الا من قبل الباب… انت امام امتى و خليفتى عليها بعدى، سعد من اطاعک و شقى من عصاک، و ربح من تولاک و خسر من عاداک. جامع الاخبار: 52، ح 9.

رسول خدا(ص) فرمود: اى على من شهر علمم و تو درب آن هستى، به شهر جز از راه درب آن وارد نشوند. … تو پيشواى امت من و جانشين من در اين شهرى، کسى که اطاعت تو کند سعادتمند است، و کسى که تو را نافرمانى کند، بدبخت است، و دوستدار تو سود برده و دشمن تو زيان کرده است.

38- اسلام در سايه ولايت
قال الصادق(ع): اثافى الاسلام ثلاثة: الصلوة و الزکوة و الولاية،لا تصح واحدة منهن الا بصاحبتيها. کافى: 2، ص 18.
امام صادق(ع) فرمود: سنگهاى زيربناى اسلام سه چيز است: نماز، زکات و ولايت که هيچ يک از آنهابدون ديگرى درست نمى‏شود.

39- ده هزار شاهد
قال ابو عبد الله(ع): العجب يا حفص لما لقى على بن ابى‏طالب!! انه کان له عشرة الاف شاهد لم يقدر على اخذ حقه و الرجل ياخذ حقه بشاهدين. بحار الانوار: 37، 140.
امام صادق(ع) فرمود: اى حفص! شگفتا از آنچه على بن ابى طالب(ع) با آن مواجه شد! او با ده هزار شاهد و گواه (در روز غدير) نتوانست‏حق خود را بگيرد، در حالى که شخص با دو شاهد حق خود را مى‏گيرد.

40- على(ع)، مفسر قرآن
عن النبى(ص) فى احتجاجه يوم الغدير: على تفسير کتاب الله، و الداعى اليه، الا و ان الحلال و الحرام اکثر من ان احصيهما و اعرفهما، فآمر بالحلال و انهى عن الحرام فى مقام واحد، فامرت ان آخذ البيعة عليکم و الصفقة منکم، بقبول ما جئت به عن الله عز و جل فى على امير المؤمنين و الائمة من بعده، معاشر الناس تدبروا و افهموا آياته، و انظروا فى محکماته و لا تتبعوا متشابهه، فو الله لن يبين لکم زواجره، و لا يوضع لکم عن تفسيره الا الذى انا آخذ بيده. وسايل الشيعه: 18، 142، ح 43.

پيامبر اکرم (ص) روز عيد غدير فرمود: على(ع) تفسير کتاب خدا، و دعوت کننده به سوى خداست، آگاه باشيد که حلال و حرام بيش از آنست که من معرفى و به آنها امر و نهى کنم و بشمارم. پس دستور داشتم که از شما عهد و پيمان بگيرم که آنچه را در مورد على اميرمؤمنان، و پيشوايان بعد او از طرف خداوند بزرگ آوردم، بپذيريد.
اى مردم! انديشه کنيد و آيات الهى را بفهميد، در محکمات آن دقت کنيد و متشابهات آن را دنبال نکنيد. به خدا قسم هرگز کسى نداهاى قرآن را نمى‏تواند بيان کند و تفسير آن را روشن کند، جز آن کسى که من دست او را گرفته‏ام (و او را معرفى کردم).
منابع
1- قرآن کريم .
2- امالى شيخ صدوق، کتابخانه اسلاميه.
3- قرب الاسناد، عبد الله جعفر الحميرى، آل البيت.
4- مصباح المتهجد، شيخ طوسى، مؤسسة فقه الشيعه.
5- وسايل الشيعه، شيخ حر عاملى، مکتبة الاسلامية.
6- سفينة البحار، شيخ عباس قمى، اسوه.
7- جامع الاخبار، محمد سبزوارى، آل البيت.
8- بحار الانوار، علامه مجلسى، دار الکتب الاسلاميه.
9- حماسه غدير، محمدرضاحکيمى، مؤلف.
10- اقبال الاعمال، سيد بن طاووس مؤسسة الاعلمى.
11- اصول کافى، کلينى، دار الکتب الاسلاميه.
12- الغدير، علامه امينى دار الکتب الاسلاميه.

بدون دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *